POEM POLISH POET ANTONY MALCZEWSKI «MARIA. UKRAINIAN TALE» (1825): AN ATTEMPT TO SYMBOLIC AND ALLEGORICAL INTERPRETATION
Keywords:
Rzeczpospolita, targovic betrayal, partitions of Poland, romantics, magnetismAbstract
Antoni Malczewski, poet native of Volyn, in its single product – the poem «Maria. Story Ukrainian» (1825) was able to present the history of Poland in the historical and mystical perspective, where past and present, dead and alive, real and beyond, concrete and metaphorical, human and demonic intertwined, forming a synthetic image of the Commonwealth such capacity and depth, which can not only understand the reasons for her death, but to find a reason to believe in its future recovery.
References
Ujejski J. Komentarz // Malczewski A. Maria. Powieść ukraińska / A. Malczewski / Wyd. i red. Józef Ujejski. – Kraków: Druk W.L. Anczyca i Spółki w Krakowie, nakł. Krakowskiej Spółki Wydawniczej, 1925. – 62 s. – Режим доступу: http://wolnelektury.pl/media/book/pdf/maria-powiesc-ukrainska.pdf – S. 42–61. 2. Malczewski A. Maria. Powieść ukraińska / A. Malczewski / Wyd. i red. Józef Ujejski. – Kraków: Dr. Wł. Anczyca i Spółki, nakł. Krakowskiej Spółki Wydawniczej, 1925. – 62 s. – Режим доступу: http://wolnelektury.pl/media/book/pdf/maria-powiesc- ukrainska.pdf/ 3. Brückner A. Dzieje literatury polskiej w zarysie / A. Brückner. – Warszawa: Nakład Geberthnera i Wolffa, Kraków – G. Geberthner i spółka, 1908. – T.2. – 499 s. 4. Nicpoń H. Podkarpacie i Bieszczady – wielka historia i literatura, czyli raj dla literatów // H. Nicpoń – Режим доступу: http://www.henryknicpon.pl/kultura/203-podkarpacie- i-bieszczady-wielka-historia-i-literatura-czyli-raj-dla-literatow. 5. Dowgiałło-Zawisza I. Komorowscy herbu Korczak / I. Dowgiałło-Zawisza // Wiadomości polskie. Pismo Krasnodarskiej Organizacji Regionalnej. – Krasnodar: Polskie Centrum Narodowo-Kulturalne «Jedność». – 2010. – № 4(29). – S. 8–9. – Режим доступу: http://www.pbc.uw.edu.pl/395/1/Wiad_Pol_29.pdf. 6. Chmielowski P. Historya literatury polskiej / Piotr Chmielowski / Przedm. B. Chlebowski. – Warszawa: Druk. «Biblioteki dzieł wyborowych», 1899. – T.3. – 234 s. 7. Bażenowa S.J. Przedstawiciel «Ukraińskiej Szkoły» w literaturze polskiej A. Malczewski i Wołyń / S.J. Bażenowa // Mozaika Berdyczowska: Polski informator Żytomierza i Berdyczowa. Charytatywne kulturalno-oświatowe pismo. Dwumiesięcznik. – 2012. – № 3(104). – Режим доступу: http://mozberd.com.ua/?page=article&article=124. 8. «Maria» i Antoni Malczewski. Kompendium źródłowe / Halina Gacowa / Oprac. Halina Gacowa, przedm. J. Maciejewski / J. Maciejewski. – Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, w-wo PAN, 1974. – 416 s. 9. Oleksowicz B. Antoni Malczewski / B. Oleksowicz // Wirtualna biblioteka literatury polskiej – Режим доступу: http://literat.ug.edu.pl/autors/malcz.htm. 10. Ujejski J. Wstęp // Malczewski A. Maria. Powieść ukraińska /A.Malczewski / Wyd. i red. Józef Ujejski. – Wyd. 2-e, przejrz. – Kraków: Druk W.L. Anczyca i Spółki w Krakowie, nakł. Krakowskiej Spółki Wydawniczej, 1925. – S. I–LIV (Bibljoteka Narodowa. – Serja I. – №46). 11. Syga T. O «Marii Malczewskiego» / T. Syga // Stolica: warszawski tygodnik ilustrowany. – R. 29. – 1974. – № 32(11. VIII). – S. 13. 12. Mosbach A. Wspomnienie o Antonim Malczewskim / A.Mosbach // Malczewski A. Marja. Powieść ukraińska / Antoni Malczewski. – Wrocław: Nakł. Z. Schlettera, 1855. – 68 s. – S. III–VI. 13. Korbut G. Literatura polska od początków do wojny światowej / G. Korbut. – Wyd. 2-e, powiększone. – T.3: od roku 1820 do roku 1863. – Warszawa: Skład Główny w kasie im. Mianowskiego, pałac Staszica, 1930. – 607 s. 14. Шама О. І. Поема польського поета Вікентія Пола «Мохорт» і її значення у формуванні поняття «Креси» / О. Шама // Наукові записки Тернопільського національного педагогічного університету ім. В. Гнатюка. Серія: Історія / За заг. ред. І.С. Зуляка. – Тернопіль: В-во ТНПУ ім. В. Гнатюка, 2014. – Вип.1. – Ч. 2. – С. 173–180. 15. Сосновська Д. Віщування Вернигори / Д. Сосновська // Всесвіт. Журнал іноземної літератури. – 1994. – № 9. – С. 169–178. 16. Оконь В. Романтичний образ України в польському мистецтві ХIХ століття / В.Оконь //Всесвіт. Журнал іноземної літератури. – 1994. – № 9. – С. 160–168. 17. Gacowa H. Posłowie /H.Gacowa // Malczeski A. Marja. Powieść ukraińska / Antoni Malczeski. – Warszawa: Druk. N. Glücksberga, księgarza i typografa Królew. Uniwer., 1825. – 96 s. + 9 s. (posł.) [Reprodukcja pierwodruku. – Wrocław: Ossolineum, w-wo Zakł. Narodow. im. Ossolińskich, 1981.]. 18. Bielowski A. Żywot Antoniego Malczewskiego / A. Bielowski // Antoni Malczewski, jego żywot i pisma / Wyd. August Bielowski. – Lwów, Stanisławów i Tarnów: Nakł. Jana Malakowskiego, 1843. – 156 s. 19. Jankowski J. Nieromantyczni romantycy / J. Jankowski. – Wrocław: W-wo Toporzeł, 1997. – Режим доступу: http://toporzel.republika.pl/teksty/romant.html#Spis_tr. 20. Malczeski A. Marja. Powieść ukraińska /A.Malczeski. – Warszawa: Druk. N. Glücksberga, księgarza i typografa Królew. Uniwer., 1825. – 96 s.+9 s. (posł.) [Reprodukcja pierwodruku. – Wrocław: Ossolineum, w-wo Zakł. Narodow. im. Ossolińskich, 1981]. 21. Костомаров Н. И. Мазепа / Н. Костомаров. – М.: Республика, 1992. – 335 с. 22. Lange A. Malczewski. Poemat dramatyczny / A. Lange / Lange A. Ostatni zbór poezyi. – Cz.3: Malczewski i kilka erotyków / Red. i pszyp. A. Toma. – Warszawa: Wyd. J. Mortkowicz, druk. Nauk. Tow. Wydaw., 1931. – 139 s. 23. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich / Pod red. Sulimierskiego F., Chlebowskiego B., Walewskiego W. – Warszawa: Nakł. Walewskiego W., Druk «Wieku» Nowy-Świat № 59, 1880–1914. – T. 12. – 1892. – 960 s. 24. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich / Pod red. Sulimierskiego F., Chlebowskiego B., Walewskiego W. – Warszawa: Nakł. Walewskiego W., Druk «Wieku» Nowy-Świat №59, 1880–1914. – T.15, Cz. 1. – 1900. – 640 s. 25. Malczewski A. O, jak przykro... / A. Malczewski // Nowe Ateny. – Режим доступу: http://amused.github.io/2013/11/malczewski- zapomnianywiersz.html. 26. Грабович Г. До історії української літератури: Дослідження, есе, полеміка / Г. Грабович. – К.: Основи, 1997. – 604 с. – Режим доступу: http://litopys.org.ua/hrabo/hr07.htm. 27. Сеніна Т. Антоній Мальчевський. Слідами основоположника «української школи» в польській літературі до його помешкання в Кременці (2009 р.) / Т. Сеніна. – Режим доступу: http://mjsk.te.ua/ru/dyeyatelnost/35. 28. [Beauplan]. Ciekawe opisanie Ukrainy Polskiey i rzeki Dniepru od Kijowa, aż do mieysca gdzie rzeka ta wrzuca się w morze / Przez P. Beauplan, Inżyniera w służbie Królów Polskich, Zygm. III. Wladys. IV. Jana Kazimierza / Guillaume Le Vasseur de Beauplan // [Niemcewicz J.U.] Zbiór pamiętników historycznych о dawnej Polszcze z rękopismów, tudzież dziel w rożnych językach о Polszcze wydanych oraz z listami oryginalnemi królów i znakomitych ludzi w kraju naszym [...] / Julian Niemcewicz. – Warszawa: Druk. N. Glücksberga, księgarza i typografa Królew. Uniwersytetu, 1822. – Т.3. – [496 s.]. – S. 336–404. 29. Баженова С. Е. Проблеми історії та культури України в історико- краєзнавчих і художніх творах представників «української школи» в польській літературі 1820–1890-х років: автореф. дис. докт. іст. наук 07.00.01 «Історія України» / С. Е .Баженова. – Чернівці: Чернівецький нац. унів. ім. Ю. Федьковича, 2009. – 35 с. 30. Гілевич І. Радехівщина / І. Гілевич // Львівська газета. – 25 квітня 2013. – Режим доступу: http://www.gazeta.lviv.ua/article/10428. 31. Ujejski J. Antoni Malczewski (poeta i poemat) / J. Ujejski. – Warszawa: Nakł. księgarni Trzaska Evert i Michalski, 1921. – 488 s. 32. Kordalska H. Romantyczne przeczucie filmowości / H. Kordalska // Kino. – 1980. – № 173. – S. 22–24. – Режим доступу: http://www.akademiapolskiegofilmu.pl/pl/historia-polskiego-filmu/artykuly/romantyczne-przeczucie-filmowosci/145. 33. Wójcicki K.Wł. Cmentarz Powązkowski pod Warszawą / K.Wł. Wójcicki / Ryc. A. Matuszkiewicza. – Warszawa: W druk. S. Orgelbranda, 1855. – T.1. – 261 s. 34. Antoni Malczewski, jego żywot i pisma / A. Malczewski / Wyd. August Bielowski. – Lwów, Stanisławów i Tarnów: Nakł. J. Malakowskiego, 1843. – 171 s. 35. Chrząszczewski A. Pamiętnik oficjalisty Potockich z Tulczyna /A.Chrząszczewski / Wyd., wstęp. i koment. Piechowski J. – Wrocław- Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakł. nar. im. Ossolińskich, w-wo PAN, 1976. – 239 s. 36. Kraszewski J.I. Starościna bełzka (Gertruda z hr. Komorowskich hr. Potocka). Opowiadanie historyczne (1770–1774) / J. I. Kraszewski – Warszawa: Nakł. i dr. S. Ordelbranda, księgarza i typografa, 1858. – T.1. – 255 s. 37. Kraszewski J.I. Starościna bełzka (Gertruda z hr. Komorowskich hr. Potocka). Opowiadanie historyczne (1770–1774) / J. I. Kraszewski – Warszawa: Nakł. i dr. S. Ordelbranda, księgarza i typografa, 1858. – T.2. – 316 s. 38. Kraszewski J.I. Starościna bełzka (Gertruda z hr. Komorowskich hr. Potocka). Opowiadanie historyczne (1770–1774) /J.I.Kraszewski // Kraszewski J.I. Wybór pism. Wydanie jubileuszowe. – Warszawa: Druk J. Ungra, 1879. – T.14. – 334 s. 39. Piechowski J. Wstęp / J. Piechowski // Chrząszczewski A. Pamiętnik oficjalisty Potockich z Tulczyna / Antoni Chrząszczewski / Wyd., wstęp. i koment. Piechowski J. – Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakł. nar. im. Ossolińskich, w-wo PAN, 1976. – S. 5–31. 40. Andrzejowski A. Ramoty starego Detiuka o Wołyniu / A. Andrzejowski / Wyd. i przedm. Fr. Rawita Gawroński. – Wilno: Księg. stowarz. nauczycielstwa polskiego, 1921. – T.1. – 269 s. 41. Siemieński L. Portrety literackie / L. Siemieński. – Poznań: Nakł. J.K. Żupańskiego, 1875. – T.4. – 393 s. 42. Ruszczyńska M. Ziewonia: romantyczna grupa literacka / M. Ruszczyńska. – Zielona Góra: Wydawn. Uniw. Zielonogórskiego, 2002. – 223 s. 43. Мифы народов мира. Энциклопедия: В 2 Т. / Гл. ред. С. А. Токарев. – М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. – Т.1. – 672 с. 44. Niedzielski G. Dziewanna – pani lasów i gajów / G.Niedzielski. – Режим доступу: http://www.bogowiepolscy.net/gfx/file/Dziewanna-Diana-Artemida.pdf. 45. Гельмольд. Славянская хроника / Гельмольд / Пер. с лат. Л.В. Разумовской; Отв. ред. В.Д. Королюк. – М.: Изд-во АН СССР, 1963. – 300 с. [Памятники средневековой истории народов Центральной и Восточной Европы]. 46. Ziewonia. Rok drugi / Staraniem i nakładem W.I. / Wyd. powtórne, pomnożone. – Strasburg: W tlóczni G. Silbermanna, 1839. – 312 s. 47. Czernecki J. Mały król na Rusi i jego stolica Krystynopol. Z pamiętnika klasztornego (1766–1787) i z innych źródeł zebr. i zest. Jan Czernecki / J. Czernecki. – Kraków: Księgarnia J. Czerneckiego, 1939. – 501 s. 48. Malczewski A. Marja. Powieść ukraińska / A.Malczewski. – Wrocław: Nakł. Z. Schlettera, 1855. – 68 s. 49. Оссовская М. Рыцарь и буржуа: Исследования по истории морали / М. Оссовская/ Пер. с польск. / Общ. ред. А.А. Гусейнов; Вступ. ст. А. А. Гусейнова и К.А. Шварцман. – М.: Прогресс, 1987. – 528 с. 50. Goszczyński S. Zamek kaniowski / S. Goszczyński. – Kraków: Wyd-wo «Zielona Sowa», 2004. – 62 s. – Режим доступу: http://wolnelektury.pl/media/book/pdf/zamek-kaniowski.pdf. 51. Malczewski A. Maria. Powieść ukraińska /A.Malczewski / Wyd. i red. Józef Ujejski. – Wyd. 2-e, przejrz. – Kraków: Druk W.L. Anczyca i Spółki w Krakowie, nakł. Krakowskiej Spółki Wydawniczej, 1925. – S. I–LIV [Bibljoteka Narodowa. – Serja I. – №46]. 52. Goszczyński S. Zamek kaniowski // Pisma Seweryna Goszczyńskiego. – T.1. Zamek kaniowski. Poezyje liryczne / S. Goszczyński. – Lwów: Nakładem F. Pillera i Spółki, 1839. – S. 4–120. 53. Дейвіс Н. Боже ігрище: історія Польщі / Н. Дейвіс / Пер. з англ. П. Таращук. – Київ: В-цтво «Основи», 2008. – 1080 с. 54. Linde M.S.B. Słownik języka polskiego / M. S. B. Linde: W 4 T. – Warszawa: «u Autora i Drukarni Xięży Piiarów», 1814. – T.4. – 1080 s. 55. Linde M.S.B. Słownik języka polskiego / M.S.B. Linde: W 4 T. – Warszawa: «u Autora», 1808. – T.1, Cz.2. – 1322 s. 56. Pol W. Mohort. Rapsod rycerski z podania / Wincenty Pol // Pol W. Mohort / Wst. i ob. prof. dr. A. Łucki. – Wyd. 2-e, prz. – Kraków: Nakł. Krakowskiej sp. wyd., 1925. – 145 s. 57. Najświętsza Maryja Panna Królowa Polski. – Режим доступу: http://pl.wikipedia.org/wiki/Naj %C5 %9Bwi %C4 %99tsza_Maryja_Panna_Kr %C3 %B3lowa_Polski. 58. Вазари Д. Жизнеописания наиболее знаменитых живописцев, ваятелей и зодчих / Д. Вазари / Пер. с итал. А.Г. Габричевского и А.И. Венедиктова. – М.: «Изд-во Альфа-Книга», 2008. – 1278 с. [Полное издание в одном томе]. 59. Гёте И.В. Из Итальянского путешествия / Пер. Н. Ман // Гёте Иоганн Вольфганг. Собр. соч.: В 10 Т. – Т.9: Воспоминания и встречи / Пер. с нем. / Под общ. ред. А.Аникста и Н. Вильмонта. Коммент. Н. Вильмонта. – М.: «Худож. лит.», 1980. – 495 с. 60. Майкапар А. О музыкальной эрудиции Рафаэля / Александр Майкапар. – Режим доступу: http://www.maykapar.ru/articles/rafael.shtml. 61. Лосев А.Ф. Эстетика Возрождения / Лосев Алексей Федорович. – М.: «Мысль», 1978. – 623 с. 62. Dzikobycie. – Режим доступу: http://dzikobycie.blox.pl/2006/11/Maria-Malczewskiego.html. 63. Иосиф Флавий. Иудейская война /Иосиф Флавий (Йосеф, сын Маттитьяху) / Пер. с древнегреч. М. Финкельберг и А. Вдовиченко; под общ. ред. А. Ковельмана / Аркадий Ковельман. – Москва-Иерусалим: «Мосты культуры»-«Гешарим», 2008. – 522 с. 64. Дюркгайм Е. Самогубство: Соціол. дослідж. / Е. Дюркгайм / Пер. з фр. Л. Кононович / Кононович Леонід. – К.: Основи, 1998. – 519 с. 65. Król K., Nitowski J. Historya literatury polskiej. Epoka nowsza / K. Król, J. Nitowski. – Wyd. 4-e. – Kijów: Nakładem rady zjazdów polskich organizacji pomocy ofiarom wojny w Moskwie, 1916. – 211 s. 66. Targowica znaczy zdrada (27.04.2012). – Режим доступу: http://www.polskieradio.pl/39/1240/Artykul/593200,Targowica-znaczy- zdrada. 67. Лескинен М. В. Мифы и образы сарматизма. Истоки национальной идеологии Речи Посполитой / М. В. Лескинен. – М.: Институт славяноведения РАН, 2002. – 178 с. 68. Gliński M. Malczewski i «Maria» / M.Gliński // Culture.pl / Red. nacz. Weronika Kostyrko. – Режим доступу: http://culture.pl/pl/artykul/malczewski-i-maria. 69. Rąkowski G. Przewodnik po Ukrainie Zachodniej. Cz. I: Wołyń / G. Rąkowski. – Piastów: Oficyna Wydawnicza «Rewasz», 2005. – 464 s. – Режим доступу: https://books.google.com.ua/books?id=BwWBBYDGNLs C&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false . 70. W ślady Antoniego Malczewskiego / [Art. redakcyjny] // Taternik. Organ klubu wysokogórskiego. – R.44. – Warszawa, 1968. – №4 (201). – s. 171. 71. Юзеф Ігнацій Крашевський //Вікіпедія. Вільна енциклопедія. – Режим доступу: https://uk.wikipedia.org/wiki/ %D0 %AE %D0 %B7 %D0 %B5 %D1 %84_ %D0 %86 %D0 %B3 %D0 %BD %D0 %B0 %D1 %86 %D1 %96 %D0 %B9_ %D0 %9A %D1 %80 %D0 %B0 %D1 %88 %D0 %B5 %D0 %B2 %D1 %81 %D1 %8C %D0 %BA %D0 %B8 %D0 %B9. 72. Courtenay J.B. Rzut oka na mesmeryzm czyli Systemat wzaiemnych wpływów i skutków, obiaśniaiący teoryę i prakryką magnetyzmu zwierzęcego / J. B. de Courtenay. – Warszawa: Druk. S. Dąbrowskiego, 1820. – 86 s. 73. Mazanowski M. Charakterystyki literackie pisarzów polskich /M.Mazanowski. – Złoczów: Nakł. i druk. W. Zukerkandla, [1897]. – T. IV: Antoni Malczewski. – 72 s. 74. Nick. Nadzwyczajne skutki zwierzęcego magnetyzmu, doświadczone na osobie płci żeńskiej w Stuttgardzie / Lekarz Nick / Skróc. tłómacz. A. Rośćiszewskiego. – Warszawa: Druk. N. Glücksberga, 1818. – 131 s. 75. Encyklopedyczny słownik wyrazów obcych / Red. S. Lam / Przedm. A. Brücknera / Stanisław Lam, Aleksander Brückner. – Warszawa: Nakł. księg. wyd-ej Trzaski, Everta i Michalskiego S.A., 1939. – 2445 s. 76. Asnyk A. (EL... Y). Pisma / Adam Asnyk / W ukł. i z objasn. F. Hoesicka. – Warszawa: Nakł. ks. F. Hoesicka, 1916. – T.3. – 342 s. 77. Linde M.S.B. Słownik języka polskiego / Przez M. Samuela Bogumiła Linde: W 4 T. – Warszawa: «u Autora i Drukarni Xięży Piiarów», 1814. – T.6. – 1080 s. 79. Єфремов С. О. Історія українського письменства / С. О. Єфремов / Худож. оформл. В.М. Штогрина. – К.: «Феміна», 1995. – 688 с. 80. Чижевський Д. І. Історія української літератури (від початків до доби реалізму) /Д.І.Чижевський / Худож. оформл. В. М. Штогрина. – Тернопіль: МПП «Презент», за уч. ТОВ «Феміна», 1994. – 480 с. 81. Грабович Г. До історії української літератури: Дослідження, есе, полеміка / Г. Грабович. – К.: Основи, 1997. – 604 с.
