THE VARIETIES OF POLISH – ATTEMPT OF TYPOLOGIZATION
Keywords:
discourse, idiolect, sociolect, pragmalect, literary language, ordinary language, colloquial languageAbstract
The article is an attempt to systematize the varieties of Polish. It refers to the tradition of Polish sociolinguistics, according to which Polish language differentiates language varieties and functional styles. The presented article, though, involves pragmatic-discoursive taxonomic rule.According to this rule in Polisg language there have been separated pragmalects, or varieties of language (langue) separated from the point of view of participation of the subject of lingual activity (langage) in a particular discourse situation (parole). This situation results from the subject participation in many kinds of activity (work time, leisure time), it is also connected with the subject’s place of living (village, town, city, region). The choice of pragmalect in a particular communication act depends on discourse, in which it is to be used. The typological depiction allowing for indirect, transitional phenomena is the distinctive feature of the discussed systematization of varieties of Polish.Three main group have been separated among pragmalects: ordinary language, standard (colloquial) language and literary language, however standard language is considered to be a transitional variety of Polish, including elements of both ordinary and literary language. The transitional zone is also occupied by other jargons (professional language) and slangs (community language) as well as argot (criminal slang) and cant (prison slang).The above division of pragmalects identifies with the typology of discourses: the colloquial discourse is realized by ordinary or standard language (in a grapf form it can be shown on the intersection of those pragmalects), socio-ethical and economic-professional discourses involve literary language in formal communication or standard language in informal communication and scientific and philosophical discourses are also realized by literary and standard language depending on the register. The widest range of pragmalects enhances artistic discourse, which can be operate in all language varieties.
References
Adamiszyn, Z. (1982), Uwagi o zakresie i metodologii badań języka potocznego. Zeszyty Naukowe WSP w Opolu, Językoznawstwo. VIII, 55-67.
Anusiewicz, J., Skawiński, J. (1996), Słownik polszczyzny potocznej, Warszawa –
Wrocław.
Anusiewicz, J., Nieckula, F. (red.) (1992), Potoczność w języku i kulturze. Wrocław.
Bachtin, M. (1970), Problemy poetyki Dostojewskiego. Warszawa.
Bajerowa, I. (1977), Aktualne problemy polityki językowej. Socjolingwistyka. 1, 26-32.
Baker, P. (2010), Sociolinguistics and corpus linguistics. Edinburgh.
Bartmiński, J. (1973), O języku folkloru. Wrocław.
Bartmiński, J. (1977), O derywacji stylistycznej. Gwara ludowa w funkcji języka artystycznego. Lublin.
Bartmiński, J. (1991a), Odmiany a style języka. W: Gajda, S. (red.), Wariancja w języku. III Opolskie Spotkania Językoznawcze. Szczedrzyk, 10-11 X 1989. Opole, 11-16.
Bartmiński, J. (1991b), Styl potoczny jako centrum systemu stylowego języka. W: Gajda, S. (red.), Synteza w stylistyce słowiańskiej. Opole, 33-47.
Bell, R.T. (1976), Sociolinguistics. London.
Berruto, G. (1979), La sociolinguistica. Bologna.
Berruto, G. (2006), Sociolinguistica dell’italiano contemporaneo. Roma.
Bogołębska, B. (2001), Studia o stylistyce i retoryce. Zgierz.
Brzeziński, J. (red.) (2001), Przejawy potoczności w tekstach artystycznych. Zielona Góra.
Bugajski, M. (2007), Język w komunikowaniu. Warszawa.
Buttler, D. (1959), Słownictwo środowiskowo-emocjonalne we współczesnej polszczyźnie. Poradnik Językowy. 1-2, 68-78.
Buttler, D. (1978), Uwagi o polskich terminach socjolingwistycznych. Przegląd Humanistyczny. 6, XXII, 39-46.
Buttler, D. (1982), Miejsce języka potocznego wśród odmian współczesnej polszczyzny. W: Urbańczyk, S. (red.), Język literacki i jego warianty. Wrocław, 21-28.
Buttler, D. (1985), Zróżnicowanie współczesnej normy językowej. Prasa Techniczna. 3, 20-22.
Bylon, Ch., Montgomery, M. (2002), Sociolinguistique. Paris-Nathan.
Chambers, J.K. (2003), Sociolinguistic theory. Malden.
Coulmas, F. (2008), Sociolinguistics: the study of speakers’ choice. Cambridge.
Dejna, K. (1955), W sprawie terminów: język, dialekt, gwara, żargon. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN III, 151-156.
Dejna, K. (1980), Ile mamy języków polskich. Język Polski. LX, 30-43.
Dunaj, B. (1986), Dialektologia a socjolingwistyka. Acta Universitas Lodziensis, Folia Linguistica. 12, 15-23.
Fasold, R. (1991), The sociolinguistics of language. Oxford.
Francisco, M.F. (2005), Principios de sociolingüística y sociología del lenguaje. Barce- lona.
Freddi, G. (1999), Psicolinguistica, sociolinguistica, glottodidactica. Torino.
Furdal, A. (1973), Klasyfikacja odmian współczesnego języka polskiego. Wrocław.
Gajda, S. (1982), Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym. Warszawa.
Gajda, S. (1990), Współczesna polszczyzna naukowa. Język czy żargon? Opole.
Gajda, S. (red.) (1988), Onomastyka – dialektologia – stylistyka. Opole.
Gajda, S. Adamiszyn, Z. (red.) (1991), Język potoczny jako przedmiot badań lingwistycznych. Opole.
Grabias, S. (1974), Funkcyjna klasyfikacja socjalnych wariantów języka. Język Polski.
LIV, 22-31.
Grabias, S. (1981), O ekspresywności języka. Lublin.
Grabias, S. (1988), Socjolingwistyczne perspektywy badań nad ekspresywnością języka. Socjolingwistyka. 8, 37-43.
Grabias, S. (2001), Język w zachowaniach społecznych. Lublin.
Gumperz, J.J. (1982), Discourse strategies. Cambridge.
Handke, K. (2009), Socjologia języka. Warszawa.
Holmes, J. (2013), An introduction to sociolinguistics. Harlow.
Horolets, A. (red.) (2008), Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Toruń.
Hudson, R.A. (2011), Sociolinguistics. Cambridge.
Hymes, D. (1977), Foundations in sociolinguistics. London.
Janicki, K. (1982), The foreigner’s language in a sociolinguistic perspective. Poznań.
Kamińska, M. (1986), Powiązania dialektologii z socjolingwistyką. Łódź.
Kania, S. (1995), Studia socjolingwistyczne: skrypt dla studentów filologii polskiej. Szczecin.
Kiklewicz, A. (2009a), Dystrybucyjny model odmian społecznych języka. Stylistyka. XVIII, 33-54.
Kiklewicz, A. (2009b), Warianty języka: próba systematyzacji. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego. LXV, 67-86.
Kiklewicz, A. (2010), Tęcza nad potokiem…: kategorie lingwistyki komunikacyjnej, socjolingwistyki i hermeneutyki. Łask-Olsztyn. 2010.
Klemensiewicz, Z. (1953), O różnych odmianach współczesnej polszczyzny. Warszawa.
Klemensiewicz, Z. (1982), Składnia, stylistyka, pedagogika językowa. Warszawa.
Komarnicki, L. (1922), Stylistyka polska. Warszawa.
Krauz, M., Ożóg, K. (red.) (2002), Składnia, stylistyka, struktura tekstu. Rzeszów.
Król, M. (2014), Typologia homonimii językowej w aspekcie onomazjologiczno-dyskursywnym. Kielce.
Krysin, L.P. [Крысин, Л.П.] (1968), Социолингвистические аспекты изучения русского языка. Moskwa.
Kurkowska, H., Skorupka, S. (2001), Stylistyka polska. Zarys. Warszawa.
Leŝak, O. [Лещак, O.] (2009), Cоциолект – идиолект – идиостиль: Проблема разграничения понятий с позиций функционального прагматизма. W: Meтoдoлoгiчнi проблеми гyманiтapних дослiджень. Кам’янець Подiльський, 110-115.
Lubaś, W. (1979), Społeczne uwarunkowania współczesnej polszczyzny. Szkice socjolingwistyczne. Kraków.
Lubaś, W. (2006), Język w komunikacji, w perswazji i reklamie. Dąbrowa Górnicza.
Majkowska, G., Satkiewicz, H. (1999), Język w mediach. W: Pisarek, W., red., Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci. Kraków, 181-186.
Mampe, J., Owczinnikowa, Ł. (red.) (2014), Socjolingwistyczne badania w teorii i praktyce. Gdańsk.
Marcellesi, J.B. (1974), Introduction à la sociolinguistique. Paris.
Markowski, A. (1990), Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny. Warszawa.
Markowski, A. (1992), Polszczyzna końca XX wieku. Warszawa.
Markowski, A. (2011), Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Warszawa.
Mayenowa, M.R. (1974), Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka. Wrocław.
Milewski, T. (1947), Język a społeczeństwo. Lublin.
Millar, R.M. (2012), English historical sociolinguistics. Edinburgh.
Neŝimenko, G.P. [Нещименко, Г.П.] (1999), Этнический язык. Опыт функциональной дифференциации. На материале сопоставительного изучения славянских языков. München.
Nikol’skij, L.B. [Никольский Л.Б.] (1976), Синхронная социолинвистика. Moskwa.
Piotrowski, A. Ziółkowski, M. (1976), Zróżnicowanie językowe a struktura społeczna. Warszawa.
Pisarek, W. (1970), Retoryka dziennikarska. Kraków.
Pisarek, W. (1985), Słowa między ludźmi. Warszawa.
Pisarek, W. (red.) (1999), Polszczyzna 2000: orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci. Kraków.
Puzynina, J. (1992), Język wartości. Warszawa.
Romaine, S. (2000), Language and society. Oxford.
Schaff, A. (red.) (1980), Zagadnienia socjo- i psycholingwistyki. Wrocław.
Searle, J.R. (1999), Umysł, język, społeczeństwo: filozofia i rzeczywistość (przeł. D. Cieśla). Warszawa.
Skubalanka, T. (1976), Założenia analizy stylistycznej. W: Markiewicz, H., Sławiński, J. (red.), Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa. Kraków, 250-273.
Socjolingwistyka. 1/1977.
Spolsky, B. (1998), Sociolinguistics. Oxford.
Stockwell, P. (2005), Sociolinguistics: a resource book for students. London – New-York – Routledge.
Švejcer, A.D. [Швейцер, А.Д.] (1977), Современная социолингвистика. Moskwa.
Todorow, T. (1984), Poetyka. Warszawa.
Trudgill, P. (1992), Introducing language and society. London.
Trudgill, P. (2002), Sociolinguistic variation and change. Washington.
Trudgill, P. (2003), A glossary of sociolinguistics. Oxford.
Trudgill, P. (2013), Sociolinguistic typology: social determinants of linguistic complexity. Oxford.
Tumanân, E.G. [Туманян, Е.Г.] (1985), Язык как система социолингвистических систем. Moskwa.
Urbańczyk, S. (1956), Rozwój języka narodowego. Pojęcia i terminologia. W: Stieber, Z. (red.), Z dziejów powstawania języków narodowych i literackich. Warszawa, 9-36.
Urbańczyk, S. (red.) (1982), Język literacki i jego warianty. Wrocław.
Veith W.H. (2002), Soziolinguistik. Ein Arbeitsbuch mit 100 Abbildungen sowie Kontrol-Fragen und Antworten. Tübingen.
Warchala, J. (2003), Kategoria potoczności w języku. Katowice.
Wilkoń, A. (1987/2000), Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny. Katowice.
Williams, G. (1992), Sociolinguistics: a sociological critique. London – New-York – Routledge.
Witosz, B. (red.) (2001), Stylistyka a pragmatyka. Katowice.
Wojtczuk, K. (red.) (2000), Socjolingwistyczne aspekty funkcjonowania języka. Siedlce.
Wróbel, H. (1980), Uwagi teoretyczno-metodologiczne o badaniu odmian współczesnej polszczyzny. W: Wróbel, H. (red.), Współczesna polszczyzna i jej odmiany. Katowice, 9-17.
Zwoliński, A. (2003), Słowo w relacjach społecznych. Kraków.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
